
Don Friedman(ドン・フリードマン)の『Circle Waltz』(サークル・ワルツ)は、モダンジャズ史に残るピアノトリオの金字塔として知られる作品です。当時27歳のフリードマンが率いるトリオは、ベースにチャック・イスラエル、ドラムにピート・ラロカを迎え、リバーサイド・レーベルのプロデューサー、オリン・キープニュースの下で制作され1962年にリリースされました[1][3][5]。
音楽性とコンセプト
アルバムの核心をなす表題曲「Circle Waltz」は、3拍子のリズムを基盤としながらも伝統的なワルツの枠を超え、モード奏法を先取りする先進性を示しています[23][28]。フリードマンの作曲スタイルはビル・エヴァンスの影響を指摘されつつも、クラシック音楽の構造美(特にシェーンベルクやバルトークからの影響)をジャズに融合させた点が特徴的です[4][16]。例えば「Loves Parting」では、左手の複雑なコード・ヴォイシングと右手の叙情的な旋律線が、悲痛な情感を描出しています[5][19]。
セッションの特徴
1962年5月14日の録音セッションでは、イスラエルのベースがピアノの旋律線と対位法的に対話し、ラロカのドラムが繊細なシンバル・ワークで空間を構築するという、高度なアンサンブルが実現されています[5][28]。特に「I Hear a Rhapsody」では、テーマの提示後に3者が即興的にリズムを解体・再構築する実験性が光ります[3][19]。
歴史的評価
当時の『ダウンビート』誌でレナード・フェザーは「ビル・エヴァンスの最高作に匹敵する完成度」と絶賛し[3]、2012年の『オールミュージック』レビューでは「エヴァンスのイディオムを継承しつつ、独自の叙情性を確立した稀有な作品」と評されました[19]。日本では2012年のSHM-CD再発売時に「モノラル録音の温かみとステレオの立体感が融合した音質」が話題を呼びました[37][41]。
ジャケットの芸術性
ケン・ディアドフによるジャケットデザインは、赤と黒のコントラストで円運動の視覚化を試み、漫画家フレッド・シュワブのイラストがシュルレアリスム的な都市風景を表現しています[4][26]。このビジュアルは、アルバムの音楽的なテーマである「循環」と「モダニズム」を象徴的に体現しています[4][26]。

特筆すべき背景
フリードマンはビル・エヴァンスのベーシスト、スコット・ラファロと親交があり、ラファロがエヴァンス・トリオに加入する前から共同作業を行っていたという事実は、両者の音楽的親和性を考える上で重要です[4][58]。また本作発表後、イスラエルが実際にエヴァンス・トリオに加入したことは、両者の美学的近似性を裏付けるエピソードと言えます[4][58]。
このアルバムは、2012年にジョージ・ムラーツ(ベース)とルイス・ナッシュ(ドラム)を迎えたセルフ・カバー・アルバム『Circle Waltz 21C』で再解釈され[6][20]、半世紀を経ても色褪せない芸術的価値を証明しています。現代ジャズにおける「ピアノトリオの美学」を考える際、不可欠なリスニング・マテリアルとしての地位を確立した作品と言えるでしょう。
Citations:
[1] https://www.freshsoundrecords.com/don-friedman-albums/5813-a-day-in-the-city-six-jazz-variations-on-a-theme-circle-waltz-2-lps-on-1-cd.html
[2] https://www.jazzmessengers.com/en/17893/don-friedman/a-day-in-the-city-six-variations-circle-waltz
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Circle_Waltz
[4] https://urarakaaudio.com/don-friedman-trio-circle-waltz/
[5] https://dailymusiclog.hatenablog.com/entry/2018/01/31/093216
[6] https://www.hmv.co.jp/en/artist_Don-Friedman_000000000028367/item_Circle-Waltz-21c_3877582
[7] https://www.discogs.com/ja/release/4742896-Don-Friedman-Trio-Circle-Waltz
[8] https://www.discogs.com/ja/release/10060853-Don-Friedman-Trio-Circle-Waltz
[9] https://www.hmv.co.jp/en/artist_Don-Friedman_000000000028367/item_Circle-Waltz_341512
[10] https://diskunion.net/jazz/ct/detail/XAT-1245397447
[11] https://www.discogs.com/release/10073889-Don-Friedman-Circle-Waltz-Then-Now
[12] https://en.wikipedia.org/wiki/Circle_Waltz
[13] https://www.discogs.com/master/310869-Don-Friedman-Trio-Circle-Waltz
[14] https://www.instagram.com/laidbackbluesrecordstore/p/C4KYVWGyFYh/
[15] https://tower.jp/item/127574
[16] https://urarakaaudio.com/don-friedman-trio-circle-waltz/
[17] https://www.groovenutrecords.net/products/detail/19606
[18] https://ongakudaisukiclub.hateblo.jp/entry/2015/02/25/214252
[19] https://www.allmusic.com/album/circle-waltz-mw0000087361
[20] https://www.hmv.co.jp/en/artist_Don-Friedman_000000000028367/item_Circle-Waltz-21c_3877582
[21] https://smcnetwork.org/s2s2.pdf
[22] https://diskunion.net/jazz/ct/detail/XAT-1245397162
[23] http://modernjazznavigator.a.la9.jp/waltz/cwa.htm
[24] https://voxmusicweb.com/products/don-friedman-circle-waltz-smj-6082
[25] http://www7b.biglobe.ne.jp/~mana2567/newpage01.html
[26] https://www.freshsoundrecords.com/don-friedman-albums/6769-circle-waltz-vinyl.html
[27] https://www.youtube.com/watch?v=ZDKdeLKbRxc
[28] https://www.youtube.com/watch?v=KNJsn0m8VL8
[29] https://www.nytimes.com/2024/01/19/theater/tanya-berezin-dead.html
[30] https://dailymusiclog.hatenablog.com/entry/2018/01/31/093216
[31] https://www.broadwayleague.com/research/grosses-broadway-nyc/
[32] https://www.hmv.co.jp/en/artist_Don-Friedman_000000000028367/title_Circle-Waltz_341512/
[33] https://jazzdiscography.com/Artists/Friedman/df-disc.php
[34] https://music.apple.com/us/album/circle-waltz/1472167839
[35] https://open.spotify.com/album/5teGVd6gB1KxDp4dokcVgf
[36] https://www.freshsoundrecords.com/don-friedman-albums/5813-a-day-in-the-city-six-jazz-variations-on-a-theme-circle-waltz-2-lps-on-1-cd.html?search_query=760&results=24
[37] https://www.hmv.co.jp/en/artist_Don-Friedman_000000000028367/item_Circle-Waltz_2525174
[38] https://www.discogs.com/release/22006300-Don-Friedman-Trio-Circle-Waltz
[39] https://www.cdjapan.co.jp/product/UCCO-9031
[40] https://www.discogs.com/release/6859540-Don-Friedman-Trio-Circle-Waltz
[41] https://www.cdjapan.co.jp/product/UCCO-5566
[42] https://mion.tokyo/en/products/3200388509
[43] https://jp.mercari.com/item/m97508215326
[44] https://liddellcoffee.livedoor.blog/archives/647923.html
[45] https://search.rakuten.co.jp/search/mall/circle+waltz+don+friedman/
[46] https://auctions.yahoo.co.jp/closedsearch/closedsearch/don%20friedman%20circle%20waltz/0/
[47] https://www.fromjapan.co.jp/japan/en/auction/yahoo/input/q1080939204/
[48] https://www.discogs.com/ja/release/8790414-Don-Friedman-Trio-Circle-Waltz
[49] https://www.allaboutjazz.com/news/interview-don-friedman-part-1/
[50] https://en.wikipedia.org/wiki/Flashback_(Don_Friedman_album)
[51] https://rifftide.exblog.jp/11073585/
[52] https://kimama-music.com/don-friedman-trio-circle-waltz/
[53] http://www.guillaumenicaise.com/wp-content/uploads/2013/10/Wendt-Social-Theory-of-International-Politics.pdf
[54] https://www.discogs.com/ja/release/1735208-Don-Friedman-Trio-Circle-Waltz
[55] https://core.ac.uk/download/pdf/12210911.pdf
[56] https://www.jazzmessengers.com/en/17893/don-friedman/a-day-in-the-city-six-variations-circle-waltz
[57] https://www.downbeat.com/digitaledition/2016/DB1609/_art/DB1609.pdf
[58] https://www.freshsoundrecords.com/don-friedman-albums/5813-a-day-in-the-city-six-jazz-variations-on-a-theme-circle-waltz-2-lps-on-1-cd.html
[59] http://blog.t-jazz.com
[60] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3676875/